„Twój los kształtuje się w momentach podejmowania decyzji”                                             
Anthony Robbins

 

Proces podejmowania decyzji – informacje ogólne i materiały dydaktyczne.

 

Decyzje podejmujemy każdego dnia. Niektóre z nich są proste, inne bardziej złożone. Niektóre z nich traktujemy  rutynowo, nie poświęcając im zbyt dużo czasu, inne natomiast są trudne lub bardzo trudne i wymagają więcej uwagi.

Podczas podejmowania takich decyzji pojawia się niepewność, złożoność (wzajemnie powiązane czynniki), alternatywy (mogą istnieć różne wyjścia/alternatywy), konsekwencje wysokiego ryzyka, problemy interpersonalne.

Podejmowanie decyzji jest kluczową umiejętnością zarówno w życiu osobistym, jaki i w miejscu pracy/nauki. Każda decyzja prezentuje swoje własne wyzwania i istnieją różne sposoby podejścia do problemów.

Podejmowanie decyzji jest umiejętnością, a umiejętności można zazwyczaj poprawić. Jak to zrobić? -  zdobyć więcej doświadczenia,  poznać narzędzia i struktury potrzebne do skutecznego podejmowania decyzji.

Dokonywanie samej decyzji może być ekscytujące i jednocześnie stresujące. Aby pomóc sobie radzić z tymi emocjami należy usystematyzować  podejście do procesu decyzji. Poświęcić trochę czasu, aby z wyprzedzeniem określić, co sprawi, że decyzja będzie podjęta na zasadzie przemyślanego wyboru. To znacznie poprawi dokładność i poprawność decyzji. Można w ten

sposób uniknąć złych decyzji i nie pozostawić ich podjęcia przypadkowi.

 

Poprawny proces decyzyjny składa się z kilku etapów.

Pierwszy etap – poznanie i przedstawienie różnych wariantów. Często najbardziej czasochłonna część procesu decyzyjnego. Ten etap czasem trwa tak długo, że decyzja nie zapada wcale! Aby tego uniknąć i uczynić ten krok wydajniejszym, należy rozpatrzeć tylko te czynniki, które mają zostać uwzględnione w analizie. Istnieją trzy główne czynniki, które należy wziąć pod uwagę:

• Ryzyko - większość decyzji wiąże się z pewnym ryzykiem. Trzeba więc odkryć
  i zrozumieć zagrożenia, aby dokonać możliwie najlepszego wyboru.

• Konsekwencje - nie można przewidzieć wszystkich konsekwencji ze 100% dokładnością. Ale można być ostrożnym i określić oraz ocenić ewentualne konsekwencje.

• Wykonalność - czy wybór jest realny i wykonalny? Czynnik ten jest często ignorowany. Zazwyczaj trzeba wziąć pod uwagę pewne ograniczenia przy podejmowaniu decyzji. W ramach tego etapu, należy upewnić się, czy ewentualna alternatywa jest/ znacznie lepsza niż status quo.

 

Kolejnym ważnym elementem dobrego procesu decyzyjnego jest generowanie tylu dobrych alternatyw, jak to tylko możliwe do rozważenia. Rozszerzać liczbę pomysłów biorąc pod uwagę różne punkty widzenia.

Ostatni etap w procesie podejmowania decyzji wiąże się z informowaniem o swoim wyborze
i przygotowaniem do jego wykonania. Należy unikać próby wymuszania swojej decyzji na innych, żądając ich akceptacji. Można zdobyć akceptację, wyjaśniając, w jaki sposób i dlaczego podjęto taką decyzję.

Jasny plan wdrożenia decyzji, informacja na temat rozwoju tego planu oraz zarządzanie ewentualnymi jego zmianami bardzo pomaga zarówno podejmującemu decyzję, jak i jego odbiorcom.

Decyzja - samo dokonanie wyboru nie oznacza jeszcze podjęcia działania. Do tego potrzebna jest skuteczna motywacja oraz obiektywne możliwości realizacji decyzji. Dużą rolę w tym procesie odgrywają indywidualne cechy decydenta: temperament, poczucie własnej skuteczności, pozytywna samoocena, wiedza oraz umiejętności komunikowania się.

A jak decyduje grupa/klasa? Funkcjonowanie i rozumowanie grupy jest specyficzne. Interpretacja zdarzenia przez jednego z członków grupy, bez względu na to, czy jest błędna czy prawidłowa, jest często przyjmowana przez inne jednostki. Analiza faktów zostaje zastąpiona przyjętą przez ogół interpretacją. Podstawą tych interpretacji może być sugestia wypowiedziana przez jednego z członków grupy, którą tworzy on nie na podstawie realnej oceny faktów. Wychowawcy klas często spotykają się z problemami, jakie pojawiają się w sytuacjach,
w których uczniowie wspólnie muszą podjąć decyzję dotyczącą całej grupy. Często szukanie rozwiązania zajmuje bardzo dużo czasu i rodzi szereg konfliktów.

W poniższych materiałach przedstawiono opracowane ćwiczenia i zagadnienia, które mogą pomóc w w/w sytuacjach i być wykorzystane w pracy z młodzieżą lub dorosłymi.

1. Konspekty lekcji wychowawczych

2. Podejmowanie decyzji, motywacja - prezentacja.

 

Nikt nie może sobie pozwolić na błędne decyzje. Dlatego poniżej przedstawiono krótki quiz, aby pomóc ocenić swoje aktualne umiejętności podejmowania decyzji (ten materiał został udostępniony na kursie  Problem Solving and Decision Making w ramach programu Erasmus+ i realizacji projektu „Krok po kroku do sukcesu”)

1. Quiz, oceniający aktualne umiejętności podejmowania decyzji „How Good is Your Decision-Making?”

2. Interpretacja wyników quizu „How Good is Your Decision-Making?”